KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER

BAĞ ENERJİSİ

İki atomlu bir gaz molekülünü nötral atomlarına ayrıştırmak için gereken enerji bağ enerjisi olarak adlandırılır.

Örneğin;

Oksijen molekülünün oksijen atomlarına ayrışması için mol başına 145 kj lük enerji gerekirken , hidrojen molekülünü atomlarına ayrıştırmak için mol başına 436 kj lük enerji vermemiz gerekir. Buna göre hidrojen molekülü oksijen molekülünden daha kararlıdır.

Kimyasal türleri birbirinden ayırmak için gereken enerji 40 kj/mol veya daha fazla ise bu türler arasındaki etkileşim güçlü etkileşim olarak kabul edilir.

Kimyasal türleri birbirinden ayırmak için 40 kj/mol den daha az enerji gerekiyorsa türler arasında zayıf etkileşim meydana gelir.

Bağlar oluştuğunda veya koptuğunda farklı kimlikte yeni kimyasal türler meydana geldiğinde enerji değişimi yüksek olur. Hal değişimi ve çözünme gibi fiziksel bağların rol aldığı değişimlerde ise maddelerin kimliğinde bir değişim olmaz , bu nedenle enerji değişim daha küçük olur.

GÜÇLÜ ETKİLEŞİMLER

İyonik bağ

Kovalent bağ

Metalik bağ

İYONİK BAĞ

Elektronegatiflikleri birbirinden çok farklı atomlar arasında elektron alış verişinin tam olduğu ve sonuçta iyonların oluştuğu varsayılır. Elektron kaybeden atom pozitif iyon elektron kazanan atom ise negatif iyon haline geçer. İyonik bağ zıt yüklü bu iyonlar arasında oluşan elektrostatik çekme kuvvetidir. İyonik bağın oluşumuna örnek olarak NaCl bileşiği verilebilir.

İYONİK BAĞLARIN SAĞLAMLIĞI

İyon yarıçapı arttıkça, elektrostatik çekim gücü azalır.

İyon yükü arttıkça çekim gücü artar ve iyonik bağın kuvveti artar.

İYONİK BAĞLI BİLEŞİKLERİN ÖZELLİKLERİ

İyonik bağlı bileşikler zıt yüklü iyonların bir araya gelmesiyle oluşan elektrostatik çekim kuvveti olduğundan erime kaynama noktaları yüksektir.

İyonik bileşiklerin katı halleri sert ve kırılgandır.

İyonik bağlı katılarda iyonlar hareket etmediği için elektrik akımını iletmezler.

İyonik katılar suda çözündüğünde elektrik akımını iletir.

KOVALENT BAĞ

Daha kararlı hale gelebilmek için iki atom arasında iki veya daha fazla elektronun ortaklaşa kullanılması ile oluşan kimyasal bağlara kovalent bağ denir.

Oluşan bileşiklere ise kovalent bağlı bileşikler denir. Kovalent bağlı moleküllerin oluşması için kullanılan elementlerin ametal olması gerekir.

KİMYASAL BAĞLARIN İYONİK VE KOVALENT KARAKTERİ

Kimyasal bağlarda elektronlar elektronegatifliği yüksek olan atomun çekirdeği tarafından daha kuvvetli çekilir.

Bir atomun kimyasal bağdaki elektronları kendine çekme yeteneğinin ölçüsüne elektronegatiflik denir.

Bir kimyasal bağdaki elektronlar %100 bağdaki bir atoma ait olamaz. Çünkü bu elektronlar her iki atom tarafından az ya da çok çekilir. Dolayısıyla bir kimyasal bağ ne kadar iyonik olursa olsun mutlaka kovalent karakter taşır. Yani %100 iyonik bağ yoktur.

İki atom arasındaki elektronegatiflik farkı sıfırsa oluşan bağ %100 kovalenttir.

İyonik bağlı bileşiklerin atomları arasındaki elektronegatiflikleri farkı büyüktür.

Kovalent bağlı bileşiklerin atomları arasındaki elektronegatiflik farkı küçülür.

METALİK BAĞ

Metal atomlarının gevşek bağlı değerlik elektronları vardır. Bu elektronlar diğer metal atomlarında bulunan eş enerjili boş değerlik orbitalleri arasında gezinir. Bu şekilde çok sayıda elektronların metal atomları arasında gezinmesiyle bir elektron denizi oluşur. Bu arada elektron kaybeden atomlar pozitif yüklü iyon haline gelir.

Pozitif yüklü metal iyonları ile elektron denizi arasında elektrostatik çekim kuvveti meydana gelir. Bu çekim kuvveti metalik bağ olarak adlandırılır. Metalik bağ atomlarının bir arada durmasını sağlar.

METALLERİN ÖZELLİKLERİ

Tel ve levha haline getirilebilir.

Metaller elektrik akımını iletir.

Metallerin yüzeyi parlaktır.

Bir maddenin tanecikleri arasındaki bağ ne kadar güçlü olursa metal o kadar sert olur.

ZAYIF ETKİLEŞİMLER

Zayıf bağlar Van Der Walls bağları ve hidrojen bağları olarak gruplandırılır.

Van der walls bağları kendi arasında dipol-dipol bağları iyon-dipol bağları indüklenmiş dipol bağları olarak sınıflandırılır.

HİDROJEN BAĞLARI

N, O veya F atomuna bağlı H atomunun başka bir moleküldeki N, O veya F atomuyla oluşturduğu bağa hidrojen bağı denir.

Bir molekülde hidrojen bağı varsa kaynama noktası yükselir.

VAN DER WALLS BAĞLARI

DİPOL-DİPOL BAĞLARI: Polar moleküller arasındaki çekim kuvvetlerine dipol-dipol çekimleri denir.

İYON-DİPOL BAĞLARI: Bir iyon ile polar bir molekül arasındaki çekim kuvvetlerine iyon dipol bağları denir.

İNDÜKLENMİŞ-DİPOL BAĞLARI: Bir iyon ile apolar bir molekül arasında geçici olan etkiye indüklenmiş dipol denir.

İyon-indüklenmiş dipol bağları: İyonik bileşiklerin atom veya apolar moleküllerle oluşturduğu bağlara iyon indüklenmiş dipol bağları denir.

Dipol-indüklenmiş dipol bağları: Polar moleküllerin atom veya apolar moleküllerle oluşturduğu bağlara dipol indüklenmiş dipol bağları denir.

İndüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol bağları: (London Kuvvetleri) Atom veya apolar moleküller arasında oluşan bağlara denir.